10: Overal om me heen

Op 27 februari 2012 keek Stefan toevallig op zijn Last.fm-profiel om te zien welke cd’s hij nu eigenlijk het vaakst had geluisterd sinds 22 september 2004 – de dag dat hij lid werd van de muziekstatistieksite. In de hoop nu eindelijk eens uit te leggen waarom de muziek in kwestie hem nu zo dierbaar is, loopt hij op ditisstefan.nl de top 25 langs.

10: Turin Brakes – Ether Song (2003)

Eerder deze week verscheen de nieuwste versie van iTunes – het nog steeds in veel opzichten matige muziekprogramma van Apple. Wanneer je je iPhone wilt synchroniseren met dit programma, kun je ervoor kiezen om dit draadloos via iCloud te doen. Dat omschrijft Apple als “Uw agenda’s worden via de ether met iCloud gesynchroniseerd.”

En dan moet ik dus grinniken. Ether.

Want Ether staat voor mij synoniem aan Ether Song, het tweede album van mijn favoriete band Turin Brakes. Dus verwijzingen naar Ether zijn voor mij verwijzingen naar Ether Song, niet naar de “tussenstof” die men vroeger dacht dat het was – of de chemische verbinding. En zoals men vroeger dacht dat de Ether overal om ons heen was, zo is ook dit album altijd een beetje bij me.

Ik weet nog de dag dat ik het album samen met mijn goede vriend Mischa ging kopen in de Free Record Shop in Boxmeer – na school. 03-03-03 was de releasedatum. Ze hadden meerdere exemplaren van de limited edition in een apart vakje voor de band staan (dat is tegenwoordig wel anders). Single Painkiller kwam op MTV en 3FM en lag ook in het rekje. En terecht. Want we hadden er net een tijd op zitten dat akoestische gitaren weer helemaal hip waren (net zoals de afgelopen tijd folkpop weer erg aanwezig is op de radio). Painkiller werd een top 5 hit in Engeland en Turin Brakes genoemd voor grootse dingen. Dure clips, grote uitverkochte liveshows en een jongen in Nederland die een fansite begon.

Rond het verschijnen van dit album werd ik pas echt fan van de heren. Sinds oktober 2002 – rond de verschijning van single Long Distance – zat ik op het officiële Turin Brakes forum. Verslavend was het: MSN stond aan en iedere keer als iemand reageerde op een topic waar ik ook op had gereageerd op het forum, kreeg ik een mailtje van “Apache” of “Nobody”. Soms kwamen er meer dan tien van dat soort mailtjes binnen een minuut. Aan MSN’en kwam ik bijna niet meer toe. Het zal zo’n tien jaar geleden zijn dat mijn fan zijn van Turin Brakes zo echt werd aangewakkerd. Twee maanden na de release van Ether Song – in mei 2003 – begon ik mijn Turin Brakes fansite: Ether Site.

Maar waar The Optimist LP een ongekende schoonheid blijkt te bevatten door de simpele productie en instrumentatie, is Ether Song ambitieuzer in geluid. De opnames van het album die ontzettend veel weg hadden van de debuutplaat werden ter zijde geschoven en met producer Tony Hoffer werd in Los Angeles in een paar weken tijd een album gepresenteerd wat het midden houdt tussen rock, ambient en pop.

Opener Blue Hour opent met zo’n ambient geluid en een cackle van zanger Olly die zo aanstekelijk werkt dat ze hem maar op de opname lieten staan. Dan begint de beat en komt verdomme een elektrisch versterkte gitaar binnen vallen. CONTROVERSE! De stijl is wat vervreemdend als je Feeling Oblivion gewend bent, maar de tekst is dat niet. Pace of this place slow down, suits thrown your phones to the ground… Een oproep tot reflectie en stilstand, waarbij de titel verwijst naar dat moment tussen dag en nacht waarin de lucht op zijn mooist is. Olly en Gale hadden altijd al iets met luchten, zie ook de cover van alle andere albums (behalve Dark on Fire).

Ether Song is opgenomen met muzikanten die bekend werden door hun werk met Beck en Air en dus is er – als je de plaat een ding kunt verwijten – de discrepantie met hoe de band live klinkt. Liedjes als Average Man en Falling Down kwamen live nooit zo goed tot hun recht als op de cd. Dat geldt overigens niet voor Long Distance, een vroeg hoogtepunt op de cd. Het nummer is qua productie interessant – want vol effecten en toch zijn alle instrumenten duidelijk te horen. Olly’s stem bereikt een absoluut hoogtepunt in de discografie van de heren op de zinnen I’m burning to get there / the middle of nowhere / storm warnings flicker while the world’s turning…. Beter dan dit wordt het tot nu toe nog niet. Ik weet niet aan welk knopje Tony Hoffer draaide tijdens de opnames van dit nummer, maar hier is Olly’s stem zo puur, zo natuurlijk, zo mooi, dat het iedere keer kippenvel oplevert. Maar niet voor lang, want meteen daarna rockt het nummer het refrein in.

Long Distance introduceert ook de traditie van instrumentale outro’s. Het is de eerste keer dat een Turin Brakes nummer is afgelopen en dan nog een instrumental een “nagedachte” krijgt. De band zou dat op derde album JackInABox nog vaker proberen. Deze is het mooist en komt live ook goed tot zijn recht, waarbij Olly vaak al zingend improviseert.

Hierna komen we in traditioneler Turin Brakes-land, met nummers als Self Help, Falling Down en livefavoriet Stone Thrown. Allemaal een goede balans tussen de nieuwe productie en de oude thematiek en speelstijl. Ik wil het hier even niet hebben over Clear Blue Air of hit Painkiller. Voor mij wordt het weer interessant vanaf Full of Stars. Lead vocals komen van Gale, die normaal de koortjes voor zijn rekening neemt en om die reden is het nummer niet zo vaak live gezongen. Het is een mooi, zoetgevooisd nummer met een bittere, melancholische tekst.

Don’t let the colours bring you down
They’ll get much brighter one day
You know all things will come around
If you would leave them in their sway
I’m gonna save it all and these photographs
Keep something here for me
When I’m dead and gone I’ll laugh last
For what’s left here to see

Het zijn de details die hier indruk maken. De spookachtige vocalen, de slide solo die in eerste instantie detoneert op de wollige elektrische piano en de stem aan het begin die zachtjes zegt Go ahead and start it, I’ll follow…

En de overgang dan…. Naar Panic Attack. Een nummer wat ik totaal niet snapte tot ik zelf paniekaanvallen kreeg. En toen kon ik er lange tijd gewoon niet naar luisteren. Hier is de tekst spot on, zoals de Engelsen zeggen.

Paint your panic attack, lonely inside a lift, the smallest thing could strip you to your skin
Feel your lonely skies, when times are hard, wave bye bye, bye bye baby, burning eyes of demise

Daarna wordt de tekst door elkaar geschud. Een verstoring van de zinnen en volgorde. De ingrediënten zijn hetzelfde, maar de betekenis is anders. In interviews zouden de heren vertellen dat Tony Hoffer erop stond dat dit nummer op het album zou komen. Terwijl de heren het niet zo zeer als liedje maar als experiment zagen. Het is tekenend voor de invloed van Hoffer, die als enige producer er in slaagde de heren uit hun comfort zone te trekken en iets te maken wat groter was dan henzelf. Niet navelstaren maar spelen op een andere manier zonder na te denken wat de wereld ervan vindt. Panic Attack is voor mij persoonlijk van grote waarde, maar op een andere manier dan de andere nummers die ik van de heren waardeer.

Little Brother is verreweg het donkerste (en hardste) nummer op het album. Agressie, woede en zelfmoord zijn de ingrediënten (You’re losing it / I couldn’t tell / ’till you hung yourself). Het zou beter passen in een ander genre en daarom hier een aggressieve gitaarpartij, die halverwege uit elkaar wordt getrokken voor een stil intermezzo en dan weer kei hard begint.

Nog een hoogtepunt op de cd, maar nooit een prettige luisterervaring. Die komt in de kalmte daarna, Rain City. Reflectie, mooier dan ooit. Rust. Een nummer wat ik altijd kan luisteren. Geschikt om bij stil te staan voor je weer een dag gaat rennen, maar ook een nummer om bij te eindigen. Gebruikt in hitserie The O.C. en daarom een van de bekendste nummers van de heren buiten Engeland, maar schandalig genoeg niet op The Best Of opgenomen (Olly zou me toevertrouwen dat hij ook niet snapte waarom ze dat zijn vergeten). Lo-fi, intiem en huiskamerkwaliteit. Dat hadden we op de plaat nog niet gehoord. Oh my love, I can’t let go / Nature’s cruel she laughs at me… Ik had het niet verwacht maar bijna tien jaar later is dit mijn favoriete nummer.

En dan de hidden track. De thematiek achter dit album (dat de nummers “uit de ether zijn geplukt, waar alle creativiteit rondzoemt) vond ik altijd al een beetje “achteraf bedacht”, maar goed, uiteindelijk vat het de boel wel mooi samen. Na Rain City volgt een stilte van enkele minuten die door het geluid van een overvliegend vliegtuig zacht wordt doorbroken. Drie akkoorden. In the eeeeether. In the ether’s air. Would you be there? Would you be my friend?

Nog een keer een climax, nog een keer alle zeilen bijzetten. Langzame progressie naar een een groot aantal decibel. Om daarna weer even rustig te vervagen in een einde. Ether Song.  Terecht een top 3 album in Engeland.

Toch riep het album verdeelde reacties op: de een vond het geweldig, de ander matig. Ik haatte eerst de productie, maar na een jaartje of twee viel het kwartje (bovendien bleek de cd gezien zijn variatie in geluid erg geschikt om een nieuwe stereo mee uit te zoeken in 2004). Nu is het album als een vriend die ik niet zo vaak spreek, maar die ik nog steeds door en door ken. En af en toe ga ik bij hem langs om herinneringen op te halen.

* overigens is dit album nog meerdere keren opnieuw uitgegeven met extra nummers die er totaal niet bij passen. Er is maar één versie die telt. Het origineel. En de eerste limited edition dus, die ook op 03-03-03 verscheen. Ik heb het nauwelijks gehad over de single Painkiller. Tegelijkertijd een zegen en een vloek voor de band. Een top 5 hit, enigszins bewust gekozen (in interviews bij de release geeft de band al aan dat dit nummer wellicht deuren opent die anders gesloten zouden blijven), maar helaas voor hen dacht het platenlabel ook dat dit het enige nummer was dat dat kon. Na de teleurstellende release van ‘Average Man’ werd de band dan ook weer de studio ingestuurd voor het rete-commerciële ‘5 Mile’ (de video was de duurste ooit en bevat een mooie verwijzing naar Coldplay – dat dan weer wel), een nummer dat beter nog een jaartje of twee had kunnen rijpen. Dit alles is niet zo zeer een onderdeel van het originele album en heb ik hier daarom verder buiten beschouwing gelaten.

1 reactie

Geef een reactie