De fenomenale terugkeer van Suffe Jan

Auteur: Stefan Meeuws

“Geniet, maar drink met mate” was tot voor kort het devies bij alcoholreclames (inmiddels is het geloof ik de bedoeling dat je je WiFi-wachtwoord verandert in ‘Niet Roken – Niet Drinken’). Genieten met mate gaat ook op voor de muziek van Sufjan. Als je de beste man niet kent en meteen drie albums van hem downloadt, klinkt alles hetzelfde, zeker alles voor The Age of Adz (2010). Na via MSN een paar goede liedjes te hebben ontvangen van een Engels meisje dat in dezelfde klas zat als Emma Watson, downloadde ik drie albums en dat was overkill. Sindsdien grapte ik altijd over Sufjan Stevens’ muziek: “Je maakt vaak mooie muziek, maar soms ben je gewoon best wel suf, Jan…” (haha).

Met The Age of Adz kwam er een elektronische laag in het werk van Stevens, dat tot dan toe vooral uit banjo en gitaar bestond. In het epische Impossible Soul, de afsluitende track van 25 minuten, ging de man zelfs volledig op de autotune-toer. Het resulteerde in epische liveconcerten, waaronder eentje in Eindhoven, en er wordt me nog regelmatig ingewreven dat ik er niet bij was. Het klonk een beetje doorgeslagen voor fans die bijvoorbeeld Chicago en To Be Alone With You  gewend waren, maar verfrissend was het wel. Daarna werkte Sufjan aan alles, behalve aan zijn nieuwe album: hij componeerde een planetencyclus met onder andere Bryce Dessner van The National, maakte een hiphopalbum en bracht zijn tweede kerstbox uit.

In 2012 overlijdt zijn moeder, Carrie, aan maagkanker. Hij kende haar niet goed, want ze liet hem al op heel jonge leeftijd in de steek. Toch komt dit overlijden als een klap. In een interview met Pitchfork zegt hij:

It was so terrifying to encounter death and have to reconcile that, and express love, for someone so unfamiliar. Her death was so devastating to me because of the vacancy within me. I was trying to gather as much as I could of her, in my mind, my memory, my recollections, but I have nothing. It felt unsolvable.

Op Carrie & Lowell vormen de weinige herinneringen die hij wel heeft de basis. Wanneer Carrie trouwt met zijn stiefvader Lowell (nu zijn platenbaas), brengt Sufjan drie zomers door met het echtpaar. Deze zomers keren steeds terug in de liedjes, terwijl Sufjan zingt over twijfel, verdriet, woede en liefde: I wonder did you love me at all? of: What could I have said to raise you from the dead? of: I forgive you, mother, I can hear you, and I long to be near you, but every road leads to an end…

Dit had allemaal té intiem kunnen worden, maar de productie voorkomt dat. Nee, er is geen drumstel te horen op de plaat, maar door een zorgvuldige productie hoef je je nooit opgelaten te voelen over al deze gevoelens. Het zijn prachtige schilderijtjes van melancholie en emotie geworden. Dubbeling van zijn stem, mooie piano en gitaar en zelfs hier en daar toch wat elektronica: de break in Should Have Known Better is een van de mooiste stukjes van de hele plaat.

Ik kan nog doorgaan en superlatief op superlatief stapelen, maar feit is: Sufjan heeft door zijn rouw de perfecte plaat gemaakt. Hiervoor maakte hij veel goede platen, maar nooit eentje die helemaal klopte. Altijd waren er momenten waarop hij een beetje doorsloeg of waarbij je erg veel goede wil moest tonen om het allemaal op handen te kunnen dragen. En als je er te veel naar luisterde, kreeg je vanzelf zin in death metal. Op Carrie & Lowell is Sufjan niet langer Suf, maar is hij echt en emotioneel. De vaak opgewekte melodieën maken de plaat niet alleen prima te tolereren, maar ook gewoon ontzettend fijn om naar te luisteren. En zo komt er uit al deze persoonlijke tragedie toch nog iets heel moois voort. Of zoals hij het zelf zegt:

At worst, these songs probably seem really indulgent. At their best, they should act as a testament to an experience that’s universal: Everyone suffers; life is pain; and death is the final punctuation at the end of that sentence, so deal with it.

En dat ‘dealen’ doet hij op een fantastische manier…

Als u ook maar op één van de termen in dit bericht hebt gegoogeld of op de links hebt geklikt, wordt u de komende weken doodgegooid met Google-advertenties voor Carrie & Lowell, net als de auteur. Als u daar niet op zit te wachten, dan kunt u de plaat kopen bij de betere platenzaak of streamen op Spotify.