Is saying “fuck” offensive?
That’s not the same as asking: “Is ‘fuck’ a rude word?” Everyone accepts it’s a rude word – it would hardly be used if it weren’t. The disagreement is about whether using it (and other swearing, but “fuck” is the Gaza Strip here) is an offensive act.
Het aantal mensen dat werkelijk beledigd kan zijn door het gebruik van het woord fuck is in Nederland vrij klein. Misschien moeten strenggelovige mensen maar accepteren dat ze niet meer naar radio of tv kunnen luisteren en kijken. Je moet wel heel goed kunnen zappen om niet in aanraking te komen met gevloek. Sterker nog, ik denk dat vloeken het minste is waar je je zorgen over moet maken op een doorsnee televisieavond.
Een andere groep mensen die wellicht beledigd kan zijn door het gebruik van scheldwoorden, zijn oudere mensen. Maar voor hen kan het woord fuck nauwelijks beledigend zijn. Dat ze in Engeland (en Amerika) om de haverklap beledigd zijn, is één ding. Maar ik kan me niet goed voorstellen dat er veel mensen in Nederland zijn die ECHT beledigd zijn door het gebruik van het woord fuck. De meeste (oude) mensen in Nederland hebben Nederlands als moedertaal en kunnen dan ook bijna geen oprechte gevoelens hebben bij het woord fuck, in ieder geval niet zo oprecht als bij Nederlandse scheldwoorden. Het woord fuck heeft gewoonweg niet dezelfde connotatie in Nederland. In dat geval kiezen we er als Nederlanders voor om aanstoot te nemen aan het woord fuck. Dat is hetzelfde als wanneer komedieseries bij gebrek aan beter andere woorden gaan gebruiken als vloek, merkt Mitchell op:
The noises people choose to take offence from become arbitrary. “Fuck” is beyond the pale but “frick”, “frak” or “feck”, used in Scrubs, Battlestar Galactica and Father Ted respectively to mean exactly the same thing, invoke no complaints. When, in Scrubs, Elliot screams: “Just put the motherfricking ring on the motherfricking finger! Frick, frick, frick!”, the programme is satirising the fact that one sound can randomly be deemed disgusting and another harmless, regardless of the sense in which they are meant.
Er wordt een gevoel van belediging aan fuck toegekend, zoals in komedieseries andere woorden in de plaats van fuck worden gebruikt om toch het gevoel over te brengen.
Dat geldt niet voor in het Nederlands vloeken. Ik kan me best voorstellen dat mensen beledigd zijn, als andere mensen bijvoorbeeld ernstige ziektes als scheldwoord gebruiken. Dat kan soms dicht bij huis komen. Ik zou dan ook niemand willen aanmoedigen om te vloeken (laat staan kinderen zo opvoeden). Maar laten we er vooral niet te krampachtig over doen. In sommige situaties (als jij bijvoorbeeld met je hamer op je vinger slaat in plaats van op een spijker) volstaat een simpele au vaak niet. In zulke situaties is het spreken van een vloek de perfecte verwezenlijking van wat je voelt. Wellicht heeft zo’n vloek nog een andere connotatie, maar die geldt op dat moment niet. Niet voor jou althans.
David Mitchell komt tot de conclusie dat een vloek niet aanstootgevend is, maar het sentiment dat achter de vloek zit:
Surely the only way out of this conflict is for everyone to accept that all swearing is fine – that no word is offensive, only sentiments are. With “fuck you” reduced to the level of “whoopsy-daisy”, people who want to hurt each other’s feelings will have to say what they mean: “You’re old and I feel you’re judging me!” or: “I have banged my head and feel that it’s a poor reward from fate for all my under-the-stairs-cupboard cleaning efforts!” or: “I have made an enormous emotional investment in football matches that I cannot control. Consequently your team’s victory has laid me bare and I well up with hate for all that you stand for!”
Tsja, dat gaat natuurlijk nooit gebeuren, dat mensen hun gevoelens echt gaan verwoorden (in plaats van ze te stoppen in een krachtterm). Maar gelijk heeft hij wel. Het is dan ook raar dat de Bond tegen het Vloeken aangeeft dat je betere andere woorden kunt gebruiken:
Het Nederlands is een kleurrijke taal, maar chronische vloekers, gebruiken steeds dezelfde afgesleten woorden. Neem de tijd om je eigen lijst van alternatieve krachttermen samen te stellen. Gebruik krachtige en toch grappige woorden en ontwikkel de gewoonte om die te gebruiken in plaats van vloeken.
Wie zegt dat mensen geen aanstoot nemen aan het gebruik van chips? Want je bedoelt nog steeds shit. De emotie is hetzelfde en ik denk dat er niemand is die op het moment dat iemand chips zegt NIET denkt: “maar hij bedoelt shit…”
Daar komt nog bij dat in de meeste media een zeker realisme wordt nagestreefd (al is het maar dat veel programma’s over de gewone wereld gaan en ‘gewone mensen’ centraal stellen). In het dagelijks leven wordt gevloekt, dus komt dat ook op televisie terug. Het verschil met de media is dat radio, televisie en internet worden gevolgd door een groot publiek, dit in tegenstelling tot kleine ongelukken in huis of ongemakken in het dagelijks leven. Slechts tot op zekere hoogte kan worden bepaald wat het publiek zal beschouwen als aanstootgevend. Een zekere voorzichtigheid is dan geboden bij het gebruiken van taal. Veel programma’s doen dat, maar hoever moet je daarin gaan? Want eerlijk is eerlijk: als je moeite doet, kun je altijd wel ergens aanstoot aan nemen.
En dan kom je weer terug op die al dan niet ‘echte’ gevoelens. Want er zijn vast mensen die het woord ’tering’ aanstootgevend vinden, maar heel veel mensen (lees: jongeren) weten niet eens wat tering precies is. Dan veins je boosheid over iets waarvan je eigenlijk niet weet wat het is. Omdat de betekenis (of bijbetekenis) van het woord voor jou helemaal geen waarde heeft, net zoals we het woord fuck aanstootgevend vinden, omdat dat blijkbaar moet. Waar maken we ons dan druk om?
Nog één keer David Mitchell, dan:
People will always find new words to offend with or be offended by – it’s a limitless resource, so why don’t we enjoy it? Let’s say “fuck” as often and conversationally as we can and we’ll be on to “cunt” before you know it.
Vloeken is voor mij het uiten van een hevige emotie. Die emotie kan ik ook op een andere manier uiten, maar dat is minder bevredigend en minder makkelijk. Het is niet mijn missie om mensen te beledigen met mijn taalgebruik, maar het is al helemaal niet mijn missie om iedere keer als ik een frustratie heb deze uitgebreid uit te gaan leggen aan toevallige voorbijgangers. Sterker nog, ik denk dat de mannen met witte jassen dan sneller voor mijn deur staan. Dan blijf ik namelijk de hele dag bezig. Dat dit stukje inmiddels over de 1200 woorden heen is, spreekt wat dat betreft boekdelen.
Ja, mensen gebruiken soms achteloos woorden die kwetsend zijn voor andere mensen. Het lijkt me erg gezond om deze mensen daar op aan te spreken (tenzij ze dronken, sterk en eng zijn) en zo een zekere norm in stand te houden, maar het lijkt me onnodig om van deze spreekwoordelijke mug een spreekwoordelijke olifant te maken. Er is ook zoiets als té krampachtig reageren. Want de gemiddelde mens in Nederland heeft geen enkele reden om boos te worden over het gebruik van het woord fuck. Dat is ONZIN. En daar neem ik aanstoot aan.
