De Margriet lees ik vooral voor de strip achterin (Zusje van Gerrit de Jager). Verder blader ik vaak door het blad op het toilet, op zoek naar iets boeiends. Vandaag viel daarbij mijn oog op jouw column Esther. Het betreft hier Margriet 25 (van 2009), voor de week 12-19 juni (blz. 64). In deze column schrijf je dat je regelmatig mensen tegenkomt die nooit (literaire) thrillers lezen. In plaats van boos te worden op de mensen die afgeven op jouw beroep (dat van thrillerauteur), heb jij medelijden met deze mensen. Intellectueel gezien, kan jij ze niet meer serieus nemen, schrijf je. Waarom? Omdat ze je doen denken aan kinderen die geen vis ‘blieven’ (die zijn intellectueel gezien ook niet serieus te nemen – waarschijnlijk in tegenstelling tot kinderen die wel vis lusten?).
Als zo’n vishaatkind blijft logeren, probeer je hem / haar toch aan de vis te krijgen (“Als je het écht vies vindt, mag je het uitspugen. Echt! Dan word ik niet boos…”). Je gaat er daarbij van uit dat de kinderen ooit een keer minder kindvriendelijke vis hebben gegeten (stank / graten etc.). Prima. Of je in dergelijke situaties succes hebt geboekt, blijft impliciet. Wel zeg je dat kinderen nog open staan voor nieuwe dingen.
Vervolgens koppel je terug naar het eigenlijke onderwerp in je column. Volwassenen zouden niet bereid zijn om nieuwe dingen te proberen.
Alle thrillers smaken naar sushi of schol (…) zo plat als een dubbeltje, meer bloed dan diepgang. Dus…. zijn ze dat allemaal.
Nu ben ik zelf geen grote viseter, maar ik ben het helemaal met je eens: we moeten niet alle thrillers over één kam scheren. Je hebt natuurlijk slechte thrillers en minder slechte thrillers.
Oké. Dat was té makkelijk. Ik heb in mijn leven heus goede thrillers gelezen. Spannende boeken die me van A tot Z bevielen. John Grisham, Nicci French, etc. Ik heb ze gelezen. Sommige boeken bevielen me beter dan andere, maar dat lijkt me de gewoonste zaak van de wereld. Thrillers voorzien mensen van spannende uren.
Maar dat neemt niet weg dat je vergelijking mank gaat. Ik ga er voor het gemak even van uit dat de personen die je tegenkomt zich ’te goed’ voelen om thrillers te lezen, niet dat ze analfabeet zijn. Deze mensen lezen alleen Literatuur. Thrillers zijn ‘minderwaardige’ boeken, puur effectbejag: als er maar genoeg bloed, moord en verkrachting in zit, is het een bestseller. “Nee, dan W.F. Hermans! Dat is pas een goede thrillerschrijver!” “Literaire” Thrillers zijn minderwaardig, slecht en makkelijk.
De kinderen literaire snobs (mijn woordkeus) zijn te kortzichtig en dat zou dan de reden zijn waarom je zulke mensen niet serieus kunt nemen (intellectueel gezien). Je gooit daar nog boven op dat literaire thrillers helemaal niet bestaan (die verzamelnaam is te groot, het is té divers).
Bovendien: wist u dat heel wat buitenlandse romans in Nederland als ‘literaire thriller’ op de markt komen, louter uit commerciële overwegingen? Wat zegt zo’n label dan nog?
Inderdaad. Ganz nichts! De term ‘literaire thriller’ is misleidend en ik stel dan ook voor om voortaan de term spannend boek te gebruiken. Of als een Engelse term beter is: thriller. Daarbij is het niet de bedoeling om alle boeken waar thriller op staat over één kam te scheren, wel om de term ‘literair’ alleen te stempelen op boeken die daadwerkelijk als ‘literair’ worden gezien (door de literaire snobs). Ik kan me immers niet voorstellen dat jij deze spannende boeken willen rekenen tot een wereld die op deze werken spuugt.
Maar hoe moet ik dit vertalen naar de kinderen die geen vis lusten? Vinden die kinderen vis minderwaardig voedsel?* Nee, ze vinden het ANDER voedsel. Het is vreemd eten met een aparte smaak, een andere structuur en een dominante (niet altijd even prettige) geur. In die zin is het een uitdaging om vis te leren eten. Terwijl het absoluut geen uitdaging is om literaire thrillers te leren lezen. Ze lezen immers wat gemakkelijker weg dan, pak ‘m beet, Oorlog en Vrede van Tolstoj (waarin toch ook behoorlijk wat bloed wordt vergoten).
Vroeger hield ik niet van McDonald’s. Ik was geen fan van die kleffe rode saus (bloed of ketchup? het laatste denk ik) en de hamburger plain is duidelijk geen aanrader: ontdaan van alle saus en extra’s bleef de kale, droge essentie over (slecht rundvlees). Als kinderen niet van McDonald’s houden, dan komt datomdat hun ouders ze dat hebben aangepraat of omdat ze er ooit een keer een hamburger plain hebben gehad (en die is dus niet lekker). Dat is niet zo raar: een hamburger van de slager is immers veel lekkerder dan een hamburger van een fastfoodketen. Dat betekent niet dat de kinderen McDonald’s niet kunnen leren waarderen. Dat gaat vrij snel, het instapniveau ligt hier niet zo hoog (moet ik hier nog terugverwijzen naar Oorlog en Vrede?).
Maar sommige mensen (en zelfs kinderen) hebben nu eenmaal zin in beter eten (minder vet, meer smaak). Die eten liever een culinair hoogstandje, net zoals ze liever Hoge Literatuur lezen in plaats van een thriller. Want door de Literatuur worden ze geprikkeld, uitgedaagd. Die voorziet in hun behoefte. Ze sluiten zich af voor de zaken die ze ’te makkelijk’ of ’te eenvoudig’ vinden (McDonald’s / literaire thrillers). Dat is kinderachtig. Maar zijn deze mensen intellectueel gezien niet serieus te nemen? Het gros van de thrillers is op dat gebied natuurlijk ook niet serieus te nemen. Ik denk dat het nog wel even duurt voordat een thrillerschrijver de Nobelprijs voor Literatuur wint.
Enfin, je kunt mensen die graag uitgedaagd en geprikkeld willen worden het niet kwalijk nemen dat ze geen (‘literaire’) thrillers lezen. Deze boeken voldoen (voor hen) niet aan de (door hun) gestelde eisen. Ik vind het op zijn zachtst gezegd dubieus dat je ‘medelijden’ met deze groep mensen hebt. Natuurlijk lach JIJ het laatst: want jij hebt de meeste trouwe lezers en jij verkoopt de meeste boeken, maar dan nog. Blijkbaar hebben ze een geldige reden om het thrillergenre de rug toe te keren.
Je kunt hooguit medelijden hebben met hun karakter. Het mag dan kinderachtig zijn om je voor dingen af te sluiten die je niet wilt zien, het is nog veel kinderachtiger om de manager van het lokale McDonald’s filiaal te vertellen dat je nooit McDonald’s eet (omdat je dat stom eten vindt, maar dat laat je impliciet) en vervolgens met een zelfvoldane blik het etablissement te verlaten. Die mensen moet je intellectueel gezien misschien niet te serieus nemen. Al zijn hun redenen om thrillers ter zijde te leggen, natuurlijk volkomen legitiem. Want als je alle rode saus en extra’s weglaat, blijft van de thriller de smakeloze, kale essentie over, die veel met je maag doet, maar net als zijn aangeklede variant intellectueel gezien niet bevredigd.
Met vriendelijke groet,
Stefan van Ditisstefan.nl
* = Vis is natuurlijk gewoon vlees dat te lang in water heeft gelegen, maar dat is nu niet relevant, en het is waarschijnlijk niet het beeld dat kinderen ervan hebben.
3 reacties
Stefan, volgens mij was de essentie van je betoog ook na 1 alinea al duidelijk.
Verder inhoudelijk met je eens, hoewel ik persoonlijk smul van de boeken van Esther Verhoef en andere ‘literaire thriller’-auteurs…
Gaat ook weer een lading mee richring camping komende week.
Tsja, het is natuurlijk leuker om er heel lang over door te zeuren :P. Overigens vond ik vandaag ‘Erken Mij’ op mijn bureau (had een boek voor mijn verjaardag gekregen en het was toen maand van het spannende boek). Helemaal vergeten dat ik die had. Ik zal ‘m dit weekend eens lezen :-).
Omdat ik toch studie-ontwijkend gedrag aan het vertonen was zal ik het door de vingers zien, maar anders had ik toch echt een denigrerende opmerking over de lengte van dit stuk moeten maken.
Verder heb ik echt geen mening over dit onderwerp, maar dat had je misschien wel een beetje verwacht.