
Economie is het belangrijkste thema van de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen. Maar in de komende kabinetsperiode moeten ook besluiten worden genomen over digitale burgerrechten, privacy en censuur op internet. CHIP licht deze kwesties toe en brengt de standpunten van de partijen in kaart.
Er valt weer wat te kiezen tijdens de aanstaande verkiezingen! Niet alleen doet er een groot aantal partijen mee, het belooft tevens een ouderwetse nek-aan-nekrace te worden tussen links en rechts. Als we de prognoses moeten geloven, zal het er enorm om gaan spannen welke partij de premier mag leveren.
Het hoofdthema van de verkiezingsstrijd valt met gemak in één woord samen te vatten: bezuinigingen. Waarop moet bezuinigd worden en waarop juist niet? De Tweede Kamerverkiezingen zijn een ideaal moment om duidelijk te maken of je als kiezer wel of niet wilt dat er wordt bezuinigd op onderwijs, milieu en de publieke omroep.
Door al dit economische geweld lijken besparingen het enige onderwerp te zijn van de parlementsverkiezingen. Niets is echter minder waar. Ook andere belangrijke punten staan ter discussie. Of je na 9 juni nog kunt downloaden wat je wilt, bijvoorbeeld. Maar ook of je bang moet zijn dat gegevens over je e-mailverkeer tot in de lengte der dagen bewaard worden en of door de overheid kwalijk bevonden websites geblokkeerd zullen worden. Het ziet er naar uit dat de komende kabinetsperiode de greep van de Nederlandse (en Europese) overheid op het internet aanzienlijk steviger kan gaan worden. In deze CHIP stemwijzer bespreken we de verschillende digitale hangijzers en laten we zien welke standpunten de verschillende partijen innemen.
Privacy
Wellicht denk je redelijk anoniem over het internet te surfen, maar schijn bedriegt. Internet- en telefonieproviders zijn verplicht om zogeheten gebruiks- en verkeersgegevens van hun klanten te bewaren. Met deze gegevens is het mogelijk om precies na te gaan met wie je bijvoorbeeld het afgelopen jaar hebt gebeld en waar je toen was. Daarnaast moet bewaard worden met wie je e-mailde en vanaf welke computer je dit deed. De inhoud van telefoongesprekken of e-mails wordt overigens niet opgeslagen, ook de websites die je tijdens je surfsessie bezoekt blijven buiten de boeken.
Niettemin is de bewaarplicht voor Ot van Daalen, directeur van de stichting Bits of Freedom een doorn in het oog: “Wij verdedigen de digitale burgerrechten. Hierbij concentreren we ons op het recht op privacy en het recht op communicatievrijheid. De vrijheid op internet moet bewaakt worden, de overheid kan veel te veel controle over het internet krijgen.”
Door de bewaarplicht (of dataretentie) wordt informatie bewaard die later voor verschillende doeleinden gebruikt kan worden. Zo kan de politie achteraf informatie achterhalen over criminele incidenten of correspondentie raadplegen om criminele activiteiten te voorkomen. De verplichting geldt voor iedereen. Het maakt niet uit of je verdacht wordt van een misdrijf of een kind bent dat googelt op de begrippen die je op het Jeugdjournaal hebt gehoord.
Er wordt dus ontzettend veel informatie opgeslagen terwijl het nog maar de vraag is hoe effectief deze maatregel is. Zouden criminelen niet per definitie extra voorzichtig omgaan met hun surfen belgedrag? Daarnaast doet de maatregel inbreuk op de privacy en brengt het bewaren van data ook nog eens risico’s met zich mee. Dergelijke gegevens kunnen goed gebruikt worden voor marketingdoeleinden en kunnen daarom geld opbrengen. Wanneer persoonlijke gegevens gestolen worden, kunnen onschuldige burgers het slachtoffer worden van datalekken en zelfs identiteitsfraude.
De ChristenUnie wil met het oog op opsporing wel gegevens op internet kunnen bewaren, maar het moet geen ongerichte dataverzameling worden. “Veiligheid is belangrijk, maar alle maatregelen die de privacy beperken zullen beoordeeld moeten worden. Het is, gelet op het belang van privacy, naast het bewaren van gegevens ook van groot belang goede regels te hebben voor de toegang tot die gegevens”, wist een woordvoerder van de partij ons te melden. Daartegenover staat de SGP, die in het partijprogramma meldt: “Bij het volgen van verdachte personen of organisaties ter voorkoming van terrorisme is de bescherming van burgers belangrijker dan de privacy van degenen die mogelijk kwaad in de zin hebben.”
Ook Trots op Nederland (ToN) ziet het nut van het bewaren van gegevens in. “De burger moet de overheid op dat gebied kunnen vertrouwen”, zegt Sander Boom, architect van het partijprogramma van ToN. “De vraag blijft of de volgende overheid ook te vertrouwen is. Joodse organisaties hadden voor de Tweede Wereldoorlog in kaart gebracht waar alle Joden in Nederland woonden. Dat soort informatie werd in de Tweede Wereldoorlog vervolgens misbruikt. In het kader van terrorismebestrijding zijn veel middelen geoorloofd, maar het kan riskant zijn met het oog op de toekomst.”
Het is de vraag in hoeverre de nadelen van de bewaarplicht opwegen tegen de voordelen. De verschillende politieke partijen verschillen hierover van mening, zoals in de tabel op blz. 32 te zien is. Hoever vind jij dat de overheid mag gaan met het in de gaten houden van verdacht gedrag en mag dit ten koste gaan van privacy? Hoe lang moet dergelijke informatie bewaard blijven? Van Daalen: “Wat betreft het terugdraaien van bijvoorbeeld de bewaarplicht, komen bijna alle partijen slecht uit de bus. Zulke maatregelen kunnen nog steeds worden afgeschaft.”
Copyright
Een tweede belangrijk onderwerp is copyright. De regels hiervoor stammen uit de tijd van vóór internet en leveren vaak verwarring op bij internetgebruikers. Veel politieke partijen willen dat er duidelijkheid komt op dit gebied, zeker nadat de Buma/Stemra eind vorig jaar probeerde geld te vragen voor het insluiten (embedden) van YouTube-filmpjes op profielpagina’s op sociale netwerken. Mag je als internetgebruiker nu wel of niet een kopie voor eigen gebruik downloaden? Geldt dit alleen voor muziek of voor alle downloads? Is downloaden ook legaal als de bron illegaal is? De huidige situatie is niet altijd even duidelijk, maar daar moet verandering in komen, vinden veel politieke partijen.
Het CDA, D66 en GroenLinks vinden het huidige auteursrecht achterhaald. GroenLinks wil het zelfs grotendeels afschaffen. Andere partijen, zoals D66, zien heil in het plan om internetters via een heffing op hun abonnement te laten betalen voor auteursrechten. Ook het CDA concludeert dat het huidige auteursrecht niet meer werkt nu voor iedere dvd in de winkel een gratis download op internet te vinden is. De oplossingen verschillen per partij. Zo is GroenLinks van mening dat iedereen in principe alle informatie moet kunnen delen, kopiëren en bewerken. Alleen wanneer de informatie voor commerciële doeleinden wordt gebruikt, geldt het auteursrecht. De duur van dat recht wordt aanzienlijk ingekort, van zeventig naar tien jaar. Het verst gaat de Piratenpartij, die het auteursrecht zelfs compleet wil afschaffen (zie kader).
Andere partijen wijzen juist op de verantwoordelijkheid van de entertainmentindustrie. Arda Gerkens (SP): “Heffingen zoals een algemene internetheffing en de huidige kopieerheffing hebben geen zin zolang de industrie geen goede alternatieven biedt.” De SP ziet meer in het plan van Buma/Stemra om een internetlicentie in te voeren. Je betaalt dan één keer een bedrag en daarna kun je downloaden wat je wilt. “Overigens zou de handhaving van zo’n licentie en de controle puur symbolisch zijn. De industrie moet zelf met initiatieven komen, alleen iTunes is niet genoeg. Sowieso moet er nagedacht worden over het auteursrecht. In hoeverre is er nog sprake van recht als dergelijke eigendommen vrij verhandeld en doorverkocht mogen worden?”
Trots op Nederland zou het liefst de bestaande regelingen toepassen op internet, maar erkent dat dit erg lastig is. De huidige rechtenregelingen zijn erg strikt en vaak onmogelijk om toe te passen. Ze maken het dan ook erg ingewikkeld voor platenmaatschappijen en uitgevers om hun methoden van distributie aan te passen. In feite moet iedere website gaan onderhandelen met de verschillende partijen om goed te kunnen opereren. Dat lukt maar weinig bedrijven: alleen grote spelers als Apple en Google hebben de tijd en de mogelijkheid om met alle partijen rond de tafel te gaan zitten.
De VVD erkent ook dat er tot nu toe te weinig goede aanbieders van legaal materiaal op internet zijn. “Copyright dient beschermd te worden. Op dit moment zijn er te weinig goede aanbieders, het aanbod is daarbij veelal van gebrekkige kwaliteit. Door de markt te stimuleren kan er een beter aanbodsysteem ontwikkeld worden.” In onze tabel zie je hoe iedere partij over copyright denkt.
Censuur
Het laatste onderwerp dat in de CHIP Stemwijzer is opgenomen, is censuur. Het begrip censuur associëren we normaal gesproken vooral met totalitaire regimes en dictators en niet met de Nederlandse samenleving. Toch gaan er stemmen op om speciale internetfilters in te voeren, bijvoorbeeld tegen kinderporno. Pagina’s die dergelijk materiaal bevatten, zouden dan niet meer toegankelijk zijn. Dit lijkt in eerste instantie een goede zaak, maar het instellen van zo’n filter betekent niet dat het materiaal ook verdwijnt. Mensen die het willen zien, vinden naar alle waarschijnlijkheid andere manieren om in het bezit van kinderporno te komen.
De centrale vraag is of dergelijke filters moeten worden ingevoerd, en wat zijn de effecten van zulk soort maatregelen. Dergelijke censuur gaat namelijk in tegen het vrije karakter van het internet en het eenmaal invoeren van een dergelijk filter maakt het eenvoudiger om filtersvoor andere ‘ongewenste zaken’ in te voeren. Kinderporno is illegaal, maar wat als straks pagina’s over andere onderwerpen worden gecensureerd, bijvoorbeeld kritische pagina’s over het Koninklijk Huis, of pagina’s met informatie over terroristische organisaties. In hoeverre is het wenselijk dat de overheid voor ons bepaald welke sites wij mogen bezoeken? Daar komt bij dat de lijst met gefilterde websites niet openbaar wordt gemaakt, zodat het niet duidelijk is welke sites geblokkeerd zijn. In theorie zou op deze manier de persvrijheid en vrijheid van meningsuiting in het gedrang komen.
De meningen van de politieke partijen op dit gebied verschillen. De Partij voor de Dieren geeft aan dat het mogelijk moet zijn om bepaalde websites te blokkeren, zoals sites met kinderporno of pro-anorexiasites. Wel moet dit per geval afgewogen worden. GroenLinks vindt een filter tegen kinderporno een wenselijke ontwikkeling. Lennart Huizing, projectmedewerker digitale vrijheid bij GroenLinks: “De bestrijding van kinderporno heeft voor GroenLinks topprioriteit, ook op internet. Aan een filter kleven ook belangrijke bezwaren, want het komt erop neer dat buiten de rechter om besloten wordt om in te grijpen in het vrije informatieverkeer.” Desondanks is GroenLinks geen principieel tegenstander van de toepassing van het kinderpornofilter: “De productie van en handel in kinderporno heeft niets van doen met uitingsvrijheid.”
Vrijwel alle partijen erkennen dat het gebruik van filters een lastige zaak is. Alle partijen zijn uiteraard tegen kinderporno en willen alles doen om het te blokkeren, maar dit gaat al gauw ten koste van de vrijheid van internet. Van Daalen: “Met filters verberg je het materiaal alleen. Wij zeggen dat je het niet moet verbergen, maar verwijderen.”
Piratenpartij
Deze verkiezingen is er ook een partij die zich vrijwel alleen concentreert op de issues die in dit artikel genoemd worden. Op 27 april werd bekend dat de Piratenpartij genoeg handtekeningen heeft verzameld om landelijk mee te kunnen doen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Het doel van de partij is duidelijk. Samir Allioui, lijsttrekker van de Piratenpartij: “Wij willen informatiepolitiek op de agenda zetten en daarmee de vrijheid om te blijven innoveren op internet.” De Piratenpartij is onderdeel van de internationale Piratenbeweging. In Zweden en Duitsland werden al eerder succesvol partijen opgericht. Allioui: “We willen het graag nog beter doen dan in Duitsland dit zou neerkomen op het halen van 4 zetels, maar zelfs met maar één zetel zijn we geslaagd in onze opzet.”
De Piratenpartij komt niet met een volledig partijprogramma. Allioui: “Andere partijen hebben in feite ook een smal programma. Ze maken wel een volledig partijprogramma, maar doen vervolgens heel veel concessies bij de coalitievorming. Wij doen niet aan kiezersbedrog en zeggen dat we alleen deze punten heel belangrijk vinden. Verder maakt het ons niet uit met wie we in een coalitie gaan zitten, of dat nu met Cohen of Wilders is.”
Conclusie
Niet iedere partij hecht evenveel waarde aan privacy, auteursrecht en censuur op internet, maar het houdt de gemoederen wel degelijk bezig. Bits of Freedom heeft de afgelopen maanden succesvol voorstellen gedaan om zaken als internetvrijheid en het recht op privacy in de verkiezingsprogramma’s toe te voegen. Met name partijen zoals D66, GroenLinks en PvdA gaven gehoor aan de oproepen. Van Daalen: “Van de kleine partijen heeft met name de Partij voor de Dieren een aantal interessante programmapunten op dit gebied. De PvdA lijkt vooral sterk in netneutraliteit.” Partijen als de SGP en het CDA lijken veiligheid belangrijker te vinden dan privacy. Als CHIP geven we geen stemadvies, maar dankzij de tabel weet je nu wel op wie je moet stemmen om te kunnen blijven downloaden en met welke partij je privacy gewaarborgd is.
2 reacties
Plagiaat!
Hoezo?
Plagiaat is het overnemen van andermans werk zonder correcte bronvermelding.
Ten eerste vermeld ik de bron, ten tweede is het mijn eigen werk.