25: Pijnlijke somberheid zonder naam

25. Tom McRae – Tom McRae (2000)

Aan het begin van de 21ste eeuw verscheen de debuutplaat van Tom McRae. De muziek was net zo zwart als de cover. Melancholie: ja, af en toe, maar de plaat opende met You Cut Her Hair (“Time has coloured in the black and white of your skin…” snijdt door merg en been). Tom was nooit een vrolijke vent – en dat wordt hij op de albums daarna ook niet. Hoewel het album introvert begint, brengt Tom op End of the World News maatschappijkritiek te berde en doet dit later op Hidden Camera Show nogmaals over voor de nog steeds alom aanwezige reality shows: “We’re all caught in a hidden camera show / And it’s the thrill of deception, it’s the chill of rejection / In the face of people we don’t know.” De maatschappijkritiek werd aangewakkerd door zijn val van het geloof (zijn ouders waren dominees) en zijn studie politicologie.

Toms muziek ontdekte ik op een moment dat ik het echt nodig had, worstelend met de werkdruk en onzekerheden waar je als puber/tiener mee kunt zitten. De cynische McRae bood me geen emo-woede of punk-boosheid, maar cynisch commentaar op de wereld zoals die toen was. Een mooie afleiding van paniekaanvallen en de dingen die ik toen niet begreep – en nu nog steeds niet.

Mijn eerste kennismaking met McRae waren in eerste instantie vijf liedjes van de eerste en tweede cd, waarna ik de tweede cd in de winkel kocht. De debuutplaat kocht ik pas enkele jaren later – hoewel ik toen al de meeste nummers kende.

Veel nummers van het titelloze debuut moeten McRae enorm pijn doen. De bitterheid uit Boy With The Bubblegun kan niet verzonnen zijn. Toch speelt McRae dat nummer nog steeds live, net als veel andere nummers van de plaat. En net als je denkt dat je Tom McRae door hebt – aan het eind van Sao Paolo Rain, begint de afsluiter. Een jengelende gitaar – zo eentje van een cassettebandje gejat. I Ain’t Scared of Lightning impliceert wellicht een battle cry maar je krijgt een hartbrekend klein liedje waarin alle zekerheid uit je wordt gezogen. In minder dan anderhalve minuut.

Op de meest donkere dagen is er nog altijd Tom McRae. Want hoe depressief en cynisch zijn muziek ook mag zijn, de muziek is ook van een dusdanige schoonheid die ’s avonds laat pas echt tot zijn recht komt. McRae werd getipt voor grootse daden en genomineerd voor de Britse Mercury Prize. Hij won niet. Uiteraard niet. Hij zou altijd een beetje de vreemde eend in de Britse muziekindustrie bijt zijn… Dat is hij nu nog steeds.