Later, bij de release van opvolger (en het aanmerkelijk luchtigere) Gossip in the Grain zou Ray LaMontagne zeggen dat hij op Till The Sun Turns Black wel heel veel geduld van de luisteraar had gevraagd. Dat begint al bij de opener Be Here Now. De eerste minuut is bijna uitsluitend voor de strijkers, die zachte, hoge tonen spelen. Daarna begint Rays fluisterstem: don’t let your mind get weary, your will be still, don’t try. Ruim zes minuten duurt de opener en we zijn halverwege de tweede minuut voordat het refrein komt. Het is nauwelijks voor te stellen, maar dit is een single geweest. Het past wel prima in de constructie die hier wordt opgebouwd. Till The Sun Turns Black is een plaat van bezinning en reflectie. Wat we doen is rennen als kippen zonder koppen, zonder stil te staan bij wat we doen en waarom we dingen doen. Op deze plaat reflecteert Ray op zowel zichzelf als de maatschappij. De enige manier om dat over te brengen is een plaat te maken waarbij het grootste deel van de liedjes stil en berustend is. Het is een steengoede plaat, waarbij productie en artiest elkaar ideaal versterken. Zelfs als de plaat af en toe wat te veel in zichzelf keert.
De volgende twee nummers zijn namelijk net zo intiem/intens – for lack of a better word – als de opener. Empty is wat mij betreft een eerste hoogtepunt. Een fijne, kabbelende gitaar en drum, met weer mooie strijkers als aanvulling en Ray die zingt over vervreemding. De tekst rolt over de lippen van LaMontagne en met name het laatste couplet is een absoluut kippenvelmoment:
Well, I looked my demons in the eyes
laid bare my chest, said “Do your best, destroy me.
You see, I’ve been to hell and back so many times,
I must admit you kind of bore me.”
There’s a lot of things that can kill a man
There’s a lot of ways to die
Yes, and some already dead that walk beside me
There’s a lot of things I don’t understand
Why so many people lie
Well, it’s the hurt I hide that fuels the fires inside me
Kijk vooral even deze sessie op BBC Four, alvorens verder te lezen / scrollen:
Om wat meer kleur te geven aan Rays vocalen zingt Rachel Yamagata op Barfly mee. Qua stijl sluit dit nummer perfect aan op de vorige twee: nachtmuziek, na een rustige zomeravond. Er wordt in ieder geval niemand wakker van. Mooie samenzang, dat wel!
Dat geldt overigens niet voor track 4: Three More Days. Een wat luchtigere stomper, dankzij de de blazerssectie die nog meer los zou gaan op Rays derde album (niet in de top 25). Three More Days is simpel, direct: “ik kom bijna naar huis.” En dat mag eerlijk gezegd best na de wat zware opening. Rays stem gaat meer los – daar zaten we ook wel een beetje op te wachten.
Maar alle power wordt meteen teniet gedaan door het prachtige Can I Stay: strijkersintro en een lief Can I stay here with you ’till the morning? als opening. Smeltmomentje. Het nummer wordt gevolgd door het voor mij vrij obligate You Can Bring Me Flowers. Vooral leuk als je meer blazers wil – qua vocalen en gitaar niet bijzonder interessant. Op dit deel vind ik dat de cd af en toe iets te veel traditionele songvormen volgt. Te veel vorm, te weinig functie. Dat geldt namelijk ook voor Gone Away From Me. Maar goed, als de plaat alleen maar filosofisch gestemd was geweest… Dat was vast al helemaal te veel van het goede.
Interessanter vind ik de twee nummers die ernaar komen. Lesson Learned is een bitterzwart verhaal over spijt en verraad, met een mooie Spaanse gitaar in de introductie. Het is extra mooi omdat we Rays vocalen hier als “gekweld” kunnen omschrijven. Dat hadden we nog niet gehoord. Nadat Ray al het leed uit de doeken heeft gedaan, klinkt het bijna sarcastisch: Shall we call this lesson learned?
De titeltrack van de plaat had van mij ook de afsluiter mogen zijn. Qua thematiek vat het nummer de cd prima samen. Althans de filosofische kant waar ik vandaag op hamer.
Can you see the young and pretty
Confident as cops
Blooming, laughing in the shops
Till the sun turns blackCan you see the old and lonely
Walking through the park
Pushing grocery carts
Till the sun turns black
Wat moeten we in een maatschappij waarin we constant maar doen doen doen zonder na te denken, totdat er iets gebeurt wat ons leven verstoort? Ray besluit:
Can you see the wise man simply
Living, loving quietly
Every breath he takes eternity
Till the sun turns black
Zo dus. Perfect einde? Nee, want er volgt nog een “moraal van dit verhaal” in het naadloos aansluitende Within You waarin de enige tekst is:
War is not the answer
The answer is within you
En:
Love
Wat mij betreft had dat iets subtieler gemogen, maar goed, het koppelt wel de liefdesliedjes en de maatschappijkritiek op de plaat elkaar. Reflectie en bezinning – door liefde. Daar gaat het volgens Ray om. Een steengoede luisterplaat en terecht in mijn top 25. Luisteren dus. Tien keer beter dan God Willin’ & The Creek Don’t Rise uit 2010. Jammer genoeg. Dit lijkt het hoogtepunt uit het oeuvre van LaMontagne te zijn. Ik hoop dat er in de toekomst toch nog een grote hoogtepunt bij komt…
